HANNIBAL HENK

Gisteravond stond in de hoofdklasse van de NOSBO het treffen tussen Van der Linde en SISSA op het programma. Vorig jaar had Van der Linde een vol punt weten af te snoepen van de gedoodverfde titelfavoriet. Raymon speelde toen remise tegen Edim Salihbegovic, terwijl Jarek een verdienstelijk halfje had weten te scoren tegen Maarten Hemmes. Dat de Sissanen zouden afreizen met een team van hardcore kneuzenbeukers lag in de lijn der verwachtingen. Want het liefst verpletteren en vernederen ze hun opponenten met 8-0. Daar zit hun uitdaging en hun lol. Het moet worden gezegd: dat zijn ze in ons geval ook domweg aan hun adellijke elostand verplicht.

Humor hebben ze beslist wel bij Sissa! Vorig jaar had Van der Linde bewust gekozen voor een tactische opstelling. Raymon en Sander voerden er de week na de clash op maandagavond onder het genot van een biertje een plagerige discussie over met enkele van hun medeSissanen. Bij hoog en bij laag hield het tweekluppige duo vol dat deze vernuftige tactische ingreep van hun teamcaptain beslist had geholpen om slechts met 7-1 te worden afgedroogd. De Sissanen bestreden dit zakelijk en stelden resoluut; ‘Nee hoor, dat maakt echt niets uit.’ Dit jaar verraste SISSA Van der Linde met een vernuftige contra tactische opstelling. Hilarisch was dat Maarten Roorda, normaal altijd op bord 8 spelend, opeens op bord 1 zat. Het zorgde bij enkele Van der Lindespelers, diegenen die deze carnavaleske stunt door hadden, bij aanvang van de match voor ontspannend gegrinnik en enige hilariteit. Maarten wierp, als ware hij Pietje Bell, Sander een guitige kwajongenslach toe.

Onbarmhartig krachtsverschil
Uiteindelijk zag de ad random mix van de beider tactische opstellingen er zo uit:
1    Maarten Roorda (1832)           Inno (1575)                              – 257
2    Johan (1526)                              Mathijs de Jong (1967)           – 441
3    IM Nick Maatman (2389)        Henk (1701)                              – 688
4    Raymon (2014)                         Edim Salihbegovic (2069)       – 55
5    FM Renze Rietveld (2267)       Bassam (club rating 1657)     – 610
6    Sander (1717)                            Benno de Jongh (2004)          – 287
7    Maarten Hemmes (1885)        Arie (1724)                               – 161
8    Jarek (1695)                               Casper Rupert (2004)             – 309
Na deze enerverende niets verhullende lijst dekt de volgende Engelse understatement misschien wel de lading: ‘het zag er vooraf weinig veelbelovend voor Van der Linde uit.’ Het verschil in elorating drukt uit hoe groot de kans is dat degene met de hogere rating wint. Volgens een tabel van Wikipedia is bij een verschil van 150 elopunten de kans dat de sterkste speler wint 70%, bij 300 punten 85 % en bij 735 99%. Als we dit jaar wederom een heel punt wilden scoren, dan moest dat op het eerste gezicht bij Raymon en Arie vandaan komen, en eventueel bij Inno, Jarek of Sander. Maar de kans was ook heel reëel dat het slechts bij een halfje van Raymon zou blijven. Het is niet overdreven om te stellen dat onze kans om punten te scoren op basis van voorspellende elostatistiek bedroevend en ontmoedigend klein was.

Wedstrijdverloop
Johan ging er het eerste af. Bassam kreeg schaakles van meester Rietveld, verloor een kwaliteit en wist zich uiteindelijk niet te handhaven. Inno speelde vol vertrouwen zijn geliefde Hippo met zwart tegen Roorda, maar kreeg voor zijn vrijwillig ruimtegebrek gewoon de kous over de kop. Arie kwam in tijdnood tegen Hemmes en delfde zo het onderspit. Jarek deed het lang goed, maar kwam in de finesses van het edele schaakspel simpelweg tekort tegen Rupert. Sander verloor door zijn eigen onoplettendheid een kwaliteit tegen De Jongh en spartelde vervolgens gedurende een lange doodstrijd tegen met een bijna niet te beteugelen paardenkoppel. Raymon behaalde een welverdiend halfje tegen Salihbegovic, die hem afgelopen maandagavond nog in een monsterpartij bij SISSA nog bijna 150 zetten lang op de proef had gesteld. Toen werd het ook remise. Alles verliep samengevat volgens de onverbiddelijke wetten van de Hongaarse professor Árpád Emrick Élő (1903-1992), de bedenker van de elorating.

Wonderen in de schaakwereld
Iedereen die het wedstrijdschaken een beetje volgt, weet dat er ondanks de nauwelijks te weerleggen statistische elowet soms onverwachte wondertjes plaatsvinden in de schaakwereld. Zo werd wereldkampioen GM Magnus Carlsen (2872) deze week de weg versperd door GM Maxime Vachier-Lagrave (2780) tijdens zijn poging om de Grand Chess Tour van 2019 op zijn naam te schrijven. De onoverwinnelijke Noorman moet nu genoegen nemen met de troostfinale om de derde plaats. Ook oudere heren, die door velen reeds brutaal zijn afgeschreven doen het soms opmerkelijk goed. Zo bleef de legendarische GM Viktor Lvovitsj Kortsjnoj (1931-2016) tot op hoge leeftijd levensgevaarlijk voor de top honderd van de wereld. GM Jan Timman (1951), misschien wel de beste Nederlandse schaker ooit, is met zijn 67 jaar en nog altijd een zeer respectable rating van 2517 een geducht tegenstander voor de sterkste spelers van Nederland.
Van der Linde heeft Henk de Ridder! Hij is 73. Twee weken geleden liet hij de omstanders goed schrikken tijdens een mammoetgevecht met Bassam. Hij liep aan als een rode biet, plukte zomaar een eigen loper van het bord, en zette hem er pardoes naast. In dezelfde beweging gooide hij per ongeluk zijn koning om. Nadat hij met wat hulp zichzelf corrigeerde en een zet deed vergat hij ook nog de klok in te drukken. We zullen het nooit weten, het kwam gelukkig weer goed, maar het leek toch echt even of onze nestor daar ternauwernood was ontsnapt aan iets ernstigs als een ataque of hersenbloeding. Voor wie er gisteren niet bij was: je had hem moeten zien zitten, tegenover de gevreesde IM Nick Maatman. De rust zelve was hij, stoïcijns en geconcentreerd en dat bij een feitelijk verschil in rating van bijna 700 punten. De partij werd een battle tussen de zelfverzekerdheid van de jeugd tegenover de ervaring van de ouderdom. Henk verbruikte veel tijd om zich staande te kunnen houden, Maatman liep ongedurig steeds weer weg bij het bord, keek naar de partijen van zijn clubgenoten, vluggerde als het ware de eerste fase van de partij. Waarschijnlijk vertrouwde hij erop dat zijn tegenstander wel her of der een foutje zou maken.

Meesterlijke strijd om het initiatief
De Carthaagse generaal Hannibal Barkas (247-183 v. Chr) tartte ooit onverschrokken het Romeinse rijk tijdens de tweede Punische oorlog toen hij de Alpen overtrok met een bescheiden leger en 67 olifanten. Hij had het stoutmoedige plan de Romeinse legioenen te verslaan, juist waar ze onoverwinnelijk werden geacht, op hun eigen territorium. Na een gelijk opgaande opening en dito middenspel, in een stelling met koning, paard, toren en vier pionnen ieder, plantte Henk brutaal zijn toren op de tweede rij van zijn meesterlijke tegenstander. Het was het begin van een scherpe fase, waarin zich schermutselingen in een verbeten strijd om het initiatief ontsponnen. Intussen was Maatman meer en meer tijd gaan gebruiken. Maar net als Hannibal was Henk allerminst bang voor zijn sterkere opponent. Hij vertrouwde op zijn ervaring en wist op basis daarvan zelf even een bijzonder gevaarlijk initiatief te ontwikkelen. De torens werden geruild. Henk bezat een vrijpion op de b-lijn, waarmee hij vervaarlijk oprukte naar b4, b3 en b2. Er volgde een spannend en scherp gevecht om de andere pionnen op het bord. Het initiatief stuiterde op en neer. Ook Maatman moest alle zeilen bijzetten. Een voor een sneuvelden de pionnen door geraffineerde manoeuvres en dwingende tactische paardvorkjes over en weer. Geen van beiden slaagden er uiteindelijk in de pionnen op het bord te houden. Alles ging eraf en het eindigde, met slechts twee koningen op het bord en een paard dat niet in zijn eentje mat kon zetten, in een terechte voor Henk dikverdiende remise.

Zo kwam Van der Linde dit jaar via Henk aan het tweede halfje. Onze Emperor of Draw had weer eens van zich doen spreken en hoe! De wonderen zijn de wereld nog niet uit. De Sissanen kregen gelijk, een tactische opstelling maakt uiteindelijk weinig uit voor het resultaat, het werd gewoon weer 7-1 voor het expertteam van SISSA, maar dat mag de pret niet drukken. De ludieke manier waarop, dat had toch nooit iemand van tevoren kunnen voorspellen. Henk hulde!

Sander Kletter, 7 december 2019